O tym, że rozstanie rodziców wpływa na ich relację z dziećmi przekonał się pewnie każdy będący w podobnej sytuacji.

Niejednokrotnie zdarza się bowiem tak, że gdy po rozstaniu dziecko zamieszka na stałe z jednym z rodziców, jego stosunki z drugim znacząco się pogarszają. Często występujący pomiędzy rodzicami konflikt odbija się także na relacji dziecko-rodzic, w konsekwencji czego dziecko odmawia kontaktów z jednym z rodziców, pomimo iż ten wyraża chęć sprawowania opieki nad dzieckiem i regularnych kontaktów z nim.

O tym co rodzic może zrobić w sytuacji, gdy dziecko nie chce się z nim spotykać, jak odnaleźć przyczynę takiego stanu oraz zachęcić dziecko do kontaktów z rodzicem jednocześnie dbając o jego dobro i komfort oraz co w takiej sytuacji może zrobić drugi z rodziców dowiesz się z niniejszego artykułu.

Kontakty rodzica z dzieckiem

Na początku omawianego zagadnienia należy wskazać, że zgodnie z art. 113 § 1 k.r.o., rodzice oraz dzieci mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, wspólne spędzanie czasu), a także bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, kontakt telefoniczny czy internetowy. Co ważne, prawo do kontaktów jest czymś niezależnym od władzy rodzicielskiej.

W standardowej sytuacji, gdy rodzice dziecka żyją razem nie ma potrzeby ustalania żadnego harmonogramu kontaktów, bowiem na co dzień obydwoje mieszkają z dzieckiem i sprawują nad nim opiekę, a zatem regularnie wypełniają obowiązek kontaktów. Natomiast w sytuacji, gdy rodzice rozstali się i nie żyją ze sobą wspólnie, a dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, winni oni wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia, określić sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica. W zależności od okoliczności danej sprawy, uregulowanie kontaktów z dzieckiem może nastąpić na kilka sposobów, m.in.:

• poprzez porozumienie rodzicielskie,
• w ugodzie sądowej bądź zawartej przed mediatorem,
• w postanowieniu sądu wydanym po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o ustalenie kontaktów,
• w wyroku rozwodowym.

Każdorazowo natomiast, zarówno rodzice jak i Sąd rozstrzygając o kontaktach z dzieckiem, powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka, a nie wyłącznie interesem rodziców. Ustalenie kontaktów najczęściej polega na uzgodnieniu tygodniowego harmonogramu spotkań, który przede wszystkim powinien zapewnić dziecku pewną stabilność i rutynę. Kalendarz spotkań i opieki nad dzieckiem należy zaplanować zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami rodzica, ale przede wszystkim jednak z uwzględnieniem potrzeb dziecka.

Kontakty są ustalone a dziecko nie chce spotykać się z rodzicem – co zrobić?

Niejednokrotnie zdarzają się jednak sytuacje, w których pomimo ustalonego z góry kalendarza spotkań i opieki nad dzieckiem, w momencie, gdy ma dojść do spotkania z rodzicem, dziecko wyraża sprzeciw.

W pierwszej kolejności należy oczywiście poszukać przyczyn takiego stanu rzeczy, tj. przede wszystkim porozmawiać z dzieckiem i spróbować dowiedzieć się skąd wynika owa niechęć. Czasami może to być związane z negatywnym zachowaniem rodzica, złym traktowaniem przez niego dziecka, jednakże bardzo często są to przyczyny niezależne od tego rodzica, np. dlatego, że drugi z rodziców negatywnie nastawia przeciwko niemu dziecko. Może to jednak być także tylko swego rodzaju „kaprys” dziecka. Zawsze pamiętać jednak należy, że zmuszanie dziecka do kontaktów, gdy kategorycznie tego odmawia nigdy nie będzie dobrym rozwiązaniem. Może to bowiem negatywnie wpłynąć przede wszystkim na jego stan psychiczny, a ponadto wywołać skutek odwrotny – jeszcze bardziej zniechęcić do kontaktów. Jeśli natomiast okaże się, że wina rzeczywiście leży po stronie rodzica, to konieczna będzie zmiana formy dotychczasowych kontaktów lub zawnioskowanie o orzeczenie całkowitego ich zakazu.

Wniosek o zmianę kontaktów z dzieckiem

Ustalenie sposobów i częstotliwości kontaktów rodzica z dzieckiem mogą być modyfikowane w zależności od potrzeb rodziców i ich dzieci.

Dlatego też w sytuacji, kiedy dziecko w ogóle nie chce spotykać się ze swoim rodzicem, regularnie odmawia kontaktów, a jest to związane z zachowaniem tego rodzica, który np. zaczął być agresywny w stosunku do dziecka, zaczął je poniżać, obrażać itp., dotychczas obowiązujący harmonogram kontaktów może być zmieniony przez Sąd. Należy zatem do właściwego Sądu złożyć wniosek o zmianę postanowienia ustalającego kontakty. We wniosku takim możemy oczywiście zaproponować konkretne zmiany. Należy jednak pamiętać, że Sąd nigdy nie jest związany naszym żądaniem, a ewentualną decyzję w przedmiocie zmiany podejmie biorąc pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka. We wniosku takim najważniejsze jest, aby należycie uzasadnić nasze żądanie, tj. wskazać dlaczego żądamy zmiany oraz opisać całą sytuację, zachowanie dziecka oraz rodzica, to że odmawia kontaktów z rodzicem itp. Złożenie takiego wniosku nie jest także ograniczone w czasie. Niezależnie bowiem od prawomocności dotychczas obowiązującego postanowienia w przedmiocie kontaktów, rodzic zawsze może wnosić o jego zmianę, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Sąd zmieniając dotychczas ustalone kontakty może zadecydować o:

• zakazie spotykania się z dzieckiem,
• zakazie zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
• zezwoleniu na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności opiekuna, drugiego rodzica, kuratora sądowego bądź też innej osoby wskazanej przez Sąd,
• ograniczeniu kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość bądź całkowitego zakazania porozumiewania się z dzieckiem na odległość.

Udział kuratora w kontaktach z dzieckiem

W sytuacji, gdy przyczyną niechęci dziecka do kontaktu z jednym z rodziców jest jego zachowanie i leży ona bezpośrednio po stronie rodzica, pomocnym rozwiązaniem może okazać się skorzystanie z pomocy kuratora. W trakcie trwania postępowania o ustalenie kontaktów, ale także m.in. w trakcie sprawy o rozwód, strona może złożyć wniosek o to, aby kontakty z dzieckiem odbywały się przy obecności kuratora. Kurator czuwa wtedy nad przebiegiem spotkań i może zareagować w razie wystąpienia pewnych nieprawidłowości. Co więcej, w razie problemów przy realizowaniu kontaktów każdy z rodziców może w każdej chwili skontaktować się z kuratorem i powiadomić go o zaistniałej aktualnej sytuacji czy problemie, który wystąpił. Kurator będzie sprawował ogólny nadzór nad realizacją kontaktów.

Opinia biegłych

Przy ustalaniu kontaktów z dzieckiem, w szczególności, gdy pojawią się przyczyny do zmiany harmonogramu spotkań z uwagi na niechęć dziecka do widywania rodzica, kluczowa może okazać się opinia biegłych. Rodzic będący stroną postępowania może złożyć do Sądu wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego np. psychologa bądź psychiatry.

Z pewnością w takich sytuacjach opinia specjalisty będzie kluczowa przede wszystkim dla ustalenia przyczyn, dla których dziecko odmawia kontaktu z rodzicem, a w dalszej kolejności także do zaproponowania rozwiązania w zakresie kontaktów, które będzie najodpowiedniejsze dla samego dziecka, ale także satysfakcjonujące dla rodzica. Jak zostało wskazane, niejednokrotnie zdarza się bowiem tak, że rodzic wykazuje starania i chęć kontaktów z dzieckiem, a jego zachowanie względem dziecka jest właściwe, a mimo to dziecko z tylko sobie wiadomych przyczyn sprzeciwia się tym kontaktom. Taka sytuacja z pewnością jest dla rodzica bardzo trudna, a biegły np. psycholog po przeprowadzeniu badania i rozmowie z dzieckiem, w swojej opinii będzie mógł zawrzeć pomocne wnioski.

Pomoc psychologiczna

Jeżeli natomiast niechęć dziecka do kontaktów z rodzicem nie jest przez niego zawiniona, a przyczyna takiego stanu rzeczy leży wyłącznie po stronie dziecka, właściwym rozwiązaniem będzie skorzystanie z pomocy psychologicznej. Warto umówić dziecko na wizytę z psychologiem, psychoterapeutą czy psychiatrą. Z pomocy psychologicznej można oczywiście skorzystać w ramach toczącego się postępowania przed Sądem rodzinnym, np. w przedmiocie ustalenia kontaktów czy w sprawie o rozwód. Niejednokrotnie także same Sądy postanawiają o konieczności wizyty dziecka u psychologa i przeprowadzenia badania, np. w ramach opinii biegłego omówionej powyżej.

Podsumowując, uprawnieniem jak i obowiązkiem rodziców oraz dziecka jest utrzymywanie ze sobą kontaktów, choć zdarza się tak, że dziecko czasami odmawia ich realizowania. W zależności od przyczyn takiego stanu rzeczy, właściwe mogą być różne rozwiązania tego problemu. Jeżeli uznamy, że wina leży po stronie rodzica i poweźmiemy wątpliwość co do tego, czy jego dalsze samodzielne kontakty z dzieckiem są dla niego dobre, możemy złożyć wniosek o zmianę kontaktów.

Jeśli natomiast niechęć dziecka do kontaktów nie jest zawiniona przez rodzica, który wykazuje chęć spotykania się z nim, warto sięgnąć na przykład po pomoc psychologiczną. W każdym razie warto natomiast zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże wybrać odpowiednie rozwiązanie bądź złożyć do Sądu rodzinnego odpowiedni wniosek.