Rozwód

Rozwód bez orzekania o winie – kiedy możliwy?

Rozwód bez orzekania o winie możliwy jest wówczas, gdy oboje małżonkowie są nie tylko zgodni co do tego, że chcą zakończyć swój związek, ale również, że nie będą domagać się orzekania przez Sąd o winie rozkładu pożycia małżeńskiego. Zgoda obojga małżonków co do rozwiązania małżeństwa przez rozwód bez orzekania o winie musi być wyrażona jasno i precyzyjnie. Powód formułuje taki wniosek w pozwie, zaś pozwany najczęściej w odpowiedzi na pozew bądź w oświadczeniu złożonym na rozprawie rozwodowej. W przeciwnym wypadku Sąd będzie zobligowany do dokładnego zbadania wszystkich okoliczności rozwodu i ustaleniu kto i czy w ogóle ponosi winę za rozkład pożycia.

Decyzja o rozwodzie bez orzekania o winie musi być zatem wspólną decyzją małżonków. Wówczas Sąd wyznacza rozprawę, na której przesłuchiwani są małżonkowie. W toku rozprawy Sąd ustala czy faktycznie doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego stron, przy czym w takiej sytuacji Sąd nie bada rzeczywistej przyczyny rozpadu małżeństwa. Nawet jeżeli przyczyną zakończenia związku była np. zdrada, w przypadku zgodnego żądania rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie, okoliczności te pozostają poza zakresem zainteresowania Sądu. W takiej sytuacji rozprawa rozwodowa ogranicza się praktycznie do przesłuchania małżonków i podania ogólnych przyczyn ustania małżeństwa. Dzięki temu strony nie są narażone na negatywne emocje, jakie często towarzyszą sprawom rozwodowym. Sąd nie bada winy, a więc nie ustala szczegółowo przebiegu wspólnego pożycia małżonków i tego, kto zawinił. Małżonkowie nie muszą ujawniać szczegółów na temat związku i obrzucać się wzajemnymi oskarżeniami. W związku z tym niewątpliwą zaletą rozwodu za porozumieniem stron jest szybkość postępowania – rozwód można uzyskać już na pierwszej rozprawie sądowej.

Jest to o tyle istotne, że sprawy rozwodowe często trwają wiele miesięcy, a nawet lat.

Nie zawsze jednak rozwód za porozumieniem stron jest rozwodem szybkim i bezbolesnym. Gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci Sąd obligatoryjnie musi orzec o władzy rodzicielskiej nad nimi, kontaktach z dziećmi oraz o alimentach. Samo porozumienie małżonków w kwestii rozwiązania małżeństwa bez orzekania o winie nie zwalnia Sądu z poczynienia ustaleń w kwestii dotyczącej małoletnich dzieci – sposobie sprawowania nad nimi pieczy, wysokości usprawiedliwionych potrzeb małoletnich czy częstotliwości spotkań z rodzicem, który został pozbawiony bieżącej pieczy.

Często zdarzają się sprawy rozwodowe, w których chęć rozwiązania małżeństwa przez rozwód bez orzekania o winie stanowi jedyny zgodny wniosek małżonków. Gdy pojawia się konflikt na tle spraw wychowawczych lub wysokości alimentów na rzecz dzieci, sprawa rozwodowa może niestety trwać wiele miesięcy, a nawet i lat. Rozwód bez orzekania o winie będzie więc szybki, gdy małżonkowie poza kwestią braku orzekania o winie zgodnie ustalą również kwestie związane z ich dziećmi.

Rozwód bez orzekania o winie – ile kosztuje?

Opłata sądowa w sprawie o rozwód, którą należy uiścić wraz ze złożeniem pozwu wynosi 600,00 zł. W przypadku rozwodu bez orzekania o winie stron Sąd zwraca z urzędu powodowi kwotę 300,00 zł i jednocześnie w orzeczeniu kończącym sprawę zasądza zwrot połowy pozostałej opłaty (150,00 zł) od współmałżonka (wówczas de facto realny koszt opłaty sądowej od pozwu wyniesie 150,00 zł). Koszty procesu Sąd rozdzieli więc po połowie.

W przypadku spraw rozwodowych, w których przeprowadzany jest dowód z opinii biegłych (ustalenie sposobu uregulowania kontaktów z dziećmi, władzy rodzicielskiej nad małoletnimi) do kosztów postępowania Sąd doliczy również koszt sporządzenia takiej opinii

Rozwód bez orzekania o winie – jakie dokumenty trzeba przygotować?

Do sprawy rozwodowej, jak do każdej innej sprawy również należy się przygotować. Do pozwu o rozwód bez orzekania o winie należy dołączyć takie dokumenty jak:

• odpis aktu małżeństwa,
• odpisy skrócone aktów urodzenia wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
• zaświadczenie o zarobkach oraz PIT,
• dokumenty wykazujące wysokość kosztów utrzymania rodziny (faktury, paragony, potwierdzenia przelewów)
• w przypadku ustalania kosztów utrzymania małoletnich dzieci.

Rozwód bez orzekania o winie a alimenty.

Niejednokrotnie pojawia się pytanie, czy brak ustalania winy współmałżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego stron pozbawi drugiego małżonka roszczenia alimentacyjnego?

Otóż nie, alimenty po rozwodzie bez orzekania o winie są możliwe.

Małżonek może wnioskować o orzeczenie na jego rzecz alimentów wyłącznie, gdy znajdzie się w niedostatku, tj. nie będzie w stanie pomimo podejmowania ku temu wysiłku, zaspokoić swoich podstawowych potrzeb egzystencjalnych (m.in. wyżywienie, mieszkanie, ubrania, leki).

Obowiązek płacenia alimentów na małżonka znajdującego się w niedostatku będzie trwał jednak niezależnie od wszystkiego wyłącznie przez 5 lat od orzeczenia rozwodu.

Co więcej, jeśli w tym pięcioletnim okresie małżonek uprawniony do alimentów zawrze nowy związek małżeński, uprawnienie to wygaśnie z mocy prawa. Uzyskanie takich alimentów nie jest więc łatwe. Sąd bierze pod uwagę takie czynniki jak: stan zdrowia obojga małżonków, dochody i stan majątkowy małżonków, wiek małżonków i staż małżeństwa, dotychczasowy poziom życia stron.

Przykładowo więc, większe szanse na uzyskanie alimentów będzie miała starsza, schorowana kobieta, która większość życia zajmowała się domem i dziećmi a małżonkowie przez wiele lat pozostawali w związku, aniżeli młoda kobieta w sile wieku, z wysokimi dochodami i ustabilizowaną sytuacją życiową.

Rozwód z orzekaniem o winie – kiedy możliwy?

W toku sprawy rozwodowej, zanim Sąd przejdzie do ustalania tego, kto ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, w pierwszej kolejności musi zbadać czy małżeństwo stron faktycznie się rozpadło, a małżonkowie nie widzą definitywnie szans na uratowanie związku. Orzeczenie rozwodu (niezależnie czy z orzeczeniem winy czy bez jej orzekania) możliwe jest wówczas, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, przy czym zupełność i trwałość rozkładu muszą wystąpić łącznie.  W sytuacji, gdy Sąd ustali, że małżonków nie łączy już więź gospodarcza, duchowa i fizyczna a stan ten ma charakter trwały, przejdzie wówczas do ustalania, czy i który z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego może ustalić, że:

• oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia,
• jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia.

Pojęcie winy nie zostało zdefiniowane na gruncie prawa rodzinnego, w związku z czym najogólniej ujmując, za zawinione, na gruncie przepisów rozwodowych, uznać można działania lub zaniechania małżonka będące wyrazem jego woli, które stanowią naruszenie obowiązków wynikających z przepisów prawa małżeńskiego lub zasad współżycia społecznego i prowadzą do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Przy czym istniała możliwość przewidywania przez małżonka znaczenia i skutków zachowania się.

Najczęściej występującymi zachowaniami, jakie Sąd uznaje za zawinione w przypadku rozwodu są:

• zdrada małżeńska,
• uzależnienia (alkoholizm, narkomania, hazard),
• stosowanie przemocy w rodzinie, znęcanie się nad rodziną,
• brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny,
• porzucenie współmałżonka,
• brak lojalności wobec małżonka,
• zazdrość, zaborcza kontrola małżonka,
• zatajenie przez małżonkiem faktu bezpłodności.

Warto jednak pamiętać, że nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka, lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego.

Składając pozew o rozwód z wyłącznej winy współmałżonka warto jednak wiedzieć o tym, że dla oceny stopnia winy obojętne jest to, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do tego. Sąd nie będzie ustalał więc, kto ponosi winę większą, a kto mniejszą za rozpad małżeństwa.

Nierówny stopień winy małżonków nie stanowi przeszkody do uznania ich współwinnymi rozkładu pożycia. Małżonek, który zawinił powstanie jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu, i to cięższych, przewinień.

Jest to szczególnie istotne z punktu widzenia postępowania dowodowego w sprawie rozwodowej. Małżonek, który nie będzie chciał wziąć na siebie wyłącznej winy za ustanie więzi małżeńskich najczęściej będzie powoływał takie dowody, które będą miały wykazać współwinę drugiego małżonka.

Niejednokrotnie samodzielna walka w sądzie, bez odpowiedniego przygotowania merytorycznego, kończy się porażką, albowiem strona, która nie przyczyniła się do rozpadu małżeństwa może zostać uznana również za współwinną ustania więzi małżeńskich.

Rozwód z orzekaniem o winie – ile kosztuje?

Opłata sądowa w sprawie o rozwód, którą należy uiścić wraz ze złożeniem pozwu wynosi 600,00 zł. Jeżeli Sąd ustali, że wyłączną winę za rozkład pożycia małżeńskiego ponosi jeden z małżonków, wówczas obciąży go w całości kosztami procesu.

W przypadku spraw rozwodowych, w których przeprowadzany jest dowód z opinii biegłych (ustalenie sposobu uregulowania kontaktów z dziećmi, władzy rodzicielskiej nad małoletnimi) do kosztów postępowania Sąd doliczy również koszt sporządzenia takiej opinii.

Rozwód z orzekaniem o winie – jakie dokumenty trzeba przygotować?

W przypadku pozwu o rozwód z orzeczeniem o wyłącznej winie współmałżonka należy zgromadzić takie dokumenty jak:

• odpis aktu małżeństwa,
• odpisy skrócone aktów urodzenia wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
• zaświadczenie o zarobkach oraz PIT,
• historię rachunku bankowego,
• dokumenty wykazujące wysokość kosztów utrzymania rodziny (faktury, paragony, potwierdzenia przelewów)
• w przypadku ustalania kosztów utrzymania małoletnich dzieci,
• dokumenty lub inne dowody uzasadniające winę współmałżonka.

Rozwód z orzekaniem o winie a alimenty.

Uzyskanie rozwodu z orzeczeniem wyłącznej winy jednego z małżonków otwiera małżonkowi niewinnemu drogę do uzyskania alimentów.

Zgodnie z art. 60 § 2 k.r.o. jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Powyższe oznacza, że uprawniony do alimentów nie musi znajdować się w niedostatku. Wystarczającym jest bowiem, by rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej, co należy wykazać w toczącym się postępowaniu rozwodowym.

Orzekając o żądaniu małżonka niewinnego zasądzenia alimentów Sąd powinien porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Przepis art. 60 § 2 k.r.o. nie wspomina natomiast nic o możliwościach zobowiązanego. Wskazuje jednak, że zakres świadczeń zobowiązanego musi być „odpowiedni” w stosunku do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony czasowo, co z pewnością jest korzystne z punktu widzenia małżonka niewinnego.

Aby uzyskać alimenty od małżonka, w przypadku uznania przez Sąd, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, należy wykazać, że uprawniony, czyli małżonek, który domaga się alimentów znajduje się w niedostatku. Niedostatek oznacza zarówno brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb.

Pamiętać jednak należy, że małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb.

Jeżeli jeden z małżonków dysponuje znacznym majątkiem oraz posiada duże możliwości finansowe i zarobkowe, lecz drugi z małżonków, domagający się alimentów nie popadł w niedostatek, wówczas alimenty po rozwodzie nie zostaną mu przyznane. I odwrotnie, gdy małżonek znajdujący się w niedostatku domaga się alimentów od drugiego małżonka, który nie ma możliwości finansowych i majątkowych, by po rozwodzie alimenty te płacić- również wtedy sąd alimentów tych nie przyzna. Również w tym przypadku obowiązek alimentacyjny jest bezterminowy.