Zaburzenia osobowości to obszar psychologiczny, który wciąż budzi wiele kontrowersji i zainteresowania zarówno wśród specjalistów, jak i społeczeństwa. W niniejszym artykule postaramy się zgłębić tajemnice zaburzeń osobowości, zrozumieć ich naturę, przyczyny oraz wpływ na życie jednostki i otoczenia. Należy pamiętać, że zaburzenia osobowości nie tylko problem jednostki, ale także wyzwanie dla społeczeństwa, które musi radzić sobie z ich konsekwencjami w życiu codziennym, relacjach interpersonalnych oraz w obszarze zdrowia psychicznego. Odkrywanie tajemnic osobowościowych odchyleń może przyczynić się do lepszego zrozumienia siebie i innych oraz zapewnić podstawę do skuteczniejszej interwencji terapeutycznej i społecznej.

Czym są zaburzenia osobowości?

Zaburzenia osobowości to wzorce myślenia, emocji i zachowań, które są trwałe, nieelastyczne i powodują dyskomfort lub trudności w funkcjonowaniu jednostki. Określają postępowanie danej osoby, jej postrzeganie rzeczywistości czy podejście do kontaktów międzyludzkich. Zaburzenia osobowości wpływają nie tylko na to, jak dany człowiek postrzega innych ludzi i cały otaczający go świat, ale też na to w jaki sposób myśli, czy jak postrzega samego siebie, co prowadzi do problemów w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym i osobistym. Pomimo różnorodności zaburzeń osobowości, istnieją pewne cechy wspólne, takie jak trudności w regulacji emocji, zaburzenia tożsamości, trudności w relacjach interpersonalnych i zachowania impulsywne.

Klasyfikacja Diagnostyczna DSM-5 wyróżnia kilka głównych typów zaburzeń osobowości, takich jak osobowość narcystyczna, borderline, antyspołeczna, histrioniczna czy unikająca.

1. Osobowość narcystyczna: Osoby z osobowością narcystyczną mają wybujałe poczucie własnej wartości i potrzebę podziwu oraz uwielbienia ze strony innych. Często wykazują brak empatii i traktują innych ludzi instrumentalnie, widząc ich głównie jako środki do osiągnięcia własnych celów.
2. Zaburzenie osobowości borderline: Osoby z zaburzeniem osobowości borderline charakteryzują się niestabilnością emocjonalną, impulsywnością, problemy w relacjach interpersonalnych oraz trudnością w utrzymywaniu stałej tożsamości. Często doświadczają ekstremalnych wahnięć nastroju, a ich zachowania mogą być autodestrukcyjne.
3. Osobowość antyspołeczna (psychopatia lub socjopatia): Osoby z osobowością antyspołeczną często wykazują brak empatii, brak poczucia winy, impulsywność, skłonność do kłamstw oraz manipulacji innymi. Mogą wykazywać skłonność do zachowań przestępczych i lekceważenia norm społecznych.
4. Osobowość histrioniczna: Osoby z osobowością histrioniczną mają silną potrzebę być w centrum uwagi i często eksponują swoje emocje w sposób teatralny i dramatyczny. Mogą być skłonne do nadmiernej ekspresji seksualnej, prowokacji oraz poszukiwania ciągłej aprobaty od innych.
5. Osobowość unikająca: Osoby z osobowością unikającą charakteryzują się nadmiernym poczuciem lęku i niepewnością w relacjach społecznych. Często unikają sytuacji społecznych z obawy przed odrzuceniem lub krytyką, co może prowadzić do izolacji społecznej i ograniczenia życiowej aktywności.

Przyczyny zaburzeń osobowości

Przyczyny zaburzeń osobowości są wieloaspektowe i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Poniżej wskazujemy różne czynniki, które mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń osobowości:

1. Czynniki genetyczne: Badania sugerują, że pewne cechy osobowości mogą mieć podłoże genetyczne. Dziedziczność zaburzeń osobowości nie jest jednak tak jednoznaczna jak w przypadku niektórych zaburzeń psychicznych, ale istnieją dowody na to, że pewne cechy temperamentu mogą być dziedziczone.
2. Doświadczenia w okresie dzieciństwa: Traumatyczne wydarzenia w dzieciństwie, takie jak zaniedbanie, przemoc fizyczna, seksualna lub emocjonalna, brak stabilnych relacji z opiekunami oraz wychowanie w dysfunkcyjnych rodzinach, mogą znacząco wpływać na rozwój osobowości.
3. Niedostateczne lub nieprawidłowe wsparcie rodziny i otoczenia: Brak wsparcia emocjonalnego i zaniedbanie ze strony rodziny oraz otoczenia może prowadzić do zaburzeń w kształtowaniu tożsamości i zdolności radzenia sobie ze stresem.
4. Modelowanie zachowań: Obserwowanie negatywnych wzorców zachowań w rodzinie lub społeczności może wpłynąć na rozwój zaburzeń osobowości poprzez naśladowanie takich wzorców lub internalizację szkodliwych przekonań i wartości.
5. Stresory: Ciągły stres, konflikty rodzinne, problemy w szkole lub pracy oraz inne trudności życiowe mogą wywoływać i pogłębiać zaburzenia osobowości poprzez destabilizację emocjonalną i trudności w radzeniu sobie z emocjami.
6. Biologiczne czynniki neurobiologiczne: Istnieją dowody na to, że zaburzenia osobowości mogą być związane z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu mózgu, w tym w układzie limbicznym i układzie nerwowym.
7. Czynniki społeczno-kulturowe: Wartości społeczne, normy kulturowe i presja społeczna mogą również mieć wpływ na rozwój zaburzeń osobowości, na przykład poprzez promowanie narcyzmu czy eksponowanie idealizowanych modeli społecznych.
8. Inne zaburzenia psychiczne: Zaburzenia osobowości często współistnieją z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęki czy zaburzenia jedzenia, co może prowadzić do wzajemnych interakcji i wzmacniania objawów.

Jak żyć z osobą cierpiącą na zaburzenia osobowości?

Życie z osobą cierpiącą na zaburzenia osobowości może być wyzwaniem, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w utrzymaniu zdrowych relacji. Ważne jest zapewnienie wsparcia emocjonalnego oraz zachęcanie do podjęcia terapii. Zrozumienie i akceptacja problemów osoby z zaburzeniem osobowości mogą również przyczynić się do budowania zdrowszej dynamiki w związku. 

Kiedy się rozstać?

Decyzja o odejściu od osoby z zaburzeniami osobowości jest trudna i zależy od wielu czynników, w tym stopnia zaawansowania zaburzenia, wpływu na własne zdrowie psychiczne i emocjonalne. Oto kilka sytuacji, w których rozważenie odejścia może być uzasadnione:

1. Bezpieczeństwo i zdrowie psychiczne: Jeśli osoba z zaburzeniami osobowości wykazuje agresywne lub autodestrukcyjne zachowania, które stanowią zagrożenie dla twojego bezpieczeństwa lub zdrowia psychicznego, odejście może być konieczne w celu ochrony siebie.
2. Brak zmiany i poprawy: Jeśli pomimo prób udzielenia wsparcia i zaangażowania w terapię, osoba z zaburzeniami osobowości nie wykazuje żadnej poprawy lub nie jest skłonna podjąć wysiłku w celu zmiany swojego zachowania, może to być sygnał, że dalsza relacja może być szkodliwa dla ciebie.
3. Brak zdrowych granic: Jeśli osoba z zaburzeniami osobowości stale narusza twoje granice, nie szanuje twoich potrzeb i uczuć oraz manipuluje tobą lub wykorzystuje cię, odejście może być potrzebne, aby zachować swoją integralność i zdrowie psychiczne.
4. Brak odpowiedniej opieki i wsparcia: Jeśli pomimo starań i prób udzielenia pomocy, osoba z zaburzeniami osobowości nie akceptuje pomocy, nie angażuje się w terapię lub nie podejmuje działań w celu poprawy swojego stanu, dalsza relacja może być bezowocna i nieskuteczna.
5. Utrata własnej tożsamości i szczęścia: Jeśli utrzymywanie relacji z osobą z zaburzeniami osobowości powoduje, że tracisz swoją własną tożsamość, szczęście i zdrowie psychiczne, warto rozważyć odejście w celu odzyskania równowagi i poczucia własnej wartości.

Odejście od osoby z zaburzeniami osobowości może być bolesne i trudne, ale czasami konieczne dla własnego dobra. Ważne jest, aby podjąć decyzję opartą na własnych potrzebach, zdrowiu psychicznym i bezpieczeństwie, a także konsultować się z profesjonalistą, jeśli masz wątpliwości. Terapeuci i doradcy mogą pomóc ci w podjęciu właściwej decyzji i udzielić wsparcia w trudnym procesie rozstania.

Czy zaburzenia osobowości mogą być przyczyną rozwodu? 

Tak, zaburzenia osobowości mogą być jednym z czynników przyczyniających się do problemów w małżeństwie i prowadzić do rozwodu. Osoby z zaburzeniami osobowości często mają trudności w utrzymaniu stabilnych i satysfakcjonujących relacji, co może prowadzić do konfliktów, braku zaufania i niemożności porozumienia się z partnerem. W takich sytuacjach terapia małżeńska oraz indywidualna terapia dla osoby z zaburzeniem osobowości mogą być kluczowe dla poprawy sytuacji, jednakże nie zawsze przynoszą oczekiwany rezultat.

Czasami trzeba umieć po prostu powiedzieć DOŚĆ! 

Kiedy zgłosić się do adwokata? 

W przypadku, gdy problemy związane z zaburzeniami osobowości żony lub męża prowadzą do konfliktów i ciężko żyć razem, warto skorzystać z usług doświadczonego adwokata, który pomoże w rozwiązaniu sporów oraz udzieli porad prawnych a także będzie reprezentował nas przed sądem. Adwokat Angelika Rucińska, prowadząca kancelarię adwokacką w Poznaniu, specjalizuje się w sprawach rodzinnych w tym rozwodowych i udzieli Państwu niezbędnej pomocy prawnej. 

Pamiętaj! 

Zaburzenia osobowości stanowią poważny problem psychiczny, który może mieć istotny wpływ na życie jednostki oraz jej bliskich. Ważne jest zrozumienie natury tych zaburzeń, świadomość ich potencjalnych przyczyn oraz skuteczne strategie radzenia sobie zarówno dla osoby dotkniętej problemem, jak i dla jej najbliższych. Wspieranie terapeutyczne oraz profesjonalna pomoc prawnicza mogą znacząco ułatwić zarządzanie sytuacją i przyczynić się do poprawy jakości życia.