Wśród wielu decyzji, które przy wstępowaniu w związek małżeński podejmują jego strony jest m.in. ta dotycząca ich majątków.

Zasadą jest, że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy stronami powstaje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Małżonkowie mogą jednak zdecydować o podpisaniu intercyzy, a więc umowy majątkowej małżeńskiej. W takiej sytuacji między małżonkami istnieć będzie rozdzielność majątkowa. O tym na czym polega rozdzielność majątkowa w małżeństwie, jakie są jej zalety i wady oraz jakie są różnice między rozdzielnością a wspólnością majątkową małżeńską dowiesz się z niniejszego artykułu.

Wspólność majątkowa – konsekwencje

Jeżeli nie zdecydujemy się na podpisanie intercyzy, z chwilą zawarcia przez nas związku małżeńskiego, powstanie między nami ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Oznaczać to będzie, że od tej chwili wszelkiego rodzaju dobra materialne w postaci takich jak np. nasze oszczędności, wynagrodzenie za pracę, ruchomości, nieruchomości, oraz inne dochody osiągane bądź nabyte w trakcie trwania małżeństwa, stanowią własność obojga małżonków. Zarówno mąż i żona mają do nich takie same prawa – stają się ich współwłaścicielami. W skład majątku wspólnego małżonków będą wchodziły również te dobra, które zostały uzyskane tylko przez jednego z małżonków. Dla przykładu – jeżeli mąż kupił mieszkanie i tylko on jest stroną umowy kupna-sprzedaży, jednak nabył je za pieniądze pochodzące z majątku wspólnego, żona również stanie się jego właścicielką.

Istnienie wspólności majątkowej w małżeństwie nie oznacza jednak, że od tej chwili mąż i żona nie posiadają już nic na wyłączną własność. Ustawodawca rozróżnia bowiem jeszcze tzw. majątek osobisty, w skład którego pomimo istnienia wspólności majątkowej wchodzą wszelkie dobra nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego, a także m.in.:

• prawa autorskie i prawa pokrewne przysługujące jednemu z małżonków,
• nagrody otrzymane za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
• dobra uzyskane w wyniku darowizny (jeżeli oczywiście darczyńca nie zastrzegł, że darowizna dokonywana jest dla obojga małżonków),
• dobra uzyskane w wyniku dziedziczenia,
• odszkodowania uzyskane przez jednego z małżonków z tytułu utraty zdrowia bądź z tytułu zadośćuczynienia za wyrządzoną mu krzywdę.

Powyższe dobra są jedynie przykładowe. Pełen ich katalog znajdziemy w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Rozdzielność majątkowa – konsekwencje

Jak zostało wyżej wskazane, rozdzielność majątkowa powstanie w sytuacji, w której przed zawarciem związku małżeńskiego (bądź też czasie jego trwania) małżonkowie zdecydują się na podpisanie intercyzy. Ustrój taki oznaczać będzie, że pomimo istnienia małżeństwa, każdy z małżonków posiada swój oddzielny majątek, którym dysponuje według własnej woli.

Dodatkowo, małżonkowie mogą dowolnie nim rozporządzać, tj. przede wszystkim samodzielnie zaciągać różnego rodzaju zobowiązania. W przypadku popadnięcia w długi, odpowiedzialny za nie jest również tylko jeden z małżonków – ten, który dług zaciągnął. Przy takim ustroju majątkowym małżeńskim, zarówno mąż jak i żona sprawują samodzielny zarząd nad swoim majątkiem, np. gdy żona kupi pralkę, będzie ona wyłącznie jej własnością, pomimo że znajduje się w mieszkaniu, w którym małżonkowie razem żyją.

Rozdzielność majątkowa – wady i zalety

Rozdzielność majątkowa, podobnie jak wspólność, ma zarówno wady i zalety.

Niewątpliwą zaletą osobnych majątków małżonków będzie przede wszystkim ochrona przed długami drugiego. Ma to szczególne znaczenie w przypadku, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, jest przedsiębiorcą czy wykonuje tzw. wolny zawód, np. lekarz, tłumacz, adwokat, radca prawny.

Rozdzielność majątkowa pozwala bowiem w przypadku, gdy małżonek – przedsiębiorca ma jakiś wierzycieli, ograniczyć odpowiedzialność jedynie do jego majątku osobistego. W takiej sytuacji drugi z małżonków może być bezpieczny i nie martwić się o odpowiedzialność za długi drugiej strony, np. ewentualną egzekucję komorniczą także z jego majątku.

Dlatego też rozdzielność majątkowa niewątpliwie będzie dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy szczególnie narażeni są na różnego rodzaju niebezpieczeństwa jak zadłużenia, upadłość itp. Wbrew powszechnej opinii jakoby intercyza zawierana była wyłącznie na wypadek rozstania się i rozwodu, wskazać należy, że ustanawiana jest ona głównie ze względów ekonomicznych i troski o bezpieczeństwo finansowe drugiej strony. Jednak przy ewentualnym rozwodzie, ustrój rozdzielności również niewątpliwie stanowić będzie zaletę. Poza rozwodem nie będzie bowiem musiało toczyć się osobne postępowanie o podział majątku, które z reguły w praktyce jest bardzo ciężkim i długotrwałym, a także kosztownym procesem.

Wad rozdzielności majątkowej można z kolei dopatrywać się przede wszystkim z perspektywy tego małżonka, który mniej zarabia. Jeżeli druga strona ma znacznie większe dochody, nie będzie to dla niego żadną korzyścią. Jako niewątpliwą wadę można również wskazać sytuację, w której małżonkowie chcieliby zaciągnąć wspólne zobowiązanie np. kredyt na kupno mieszkania.

W przypadku rozdzielności majątkowej mąż i żona nie mogą wziąć wspólnego kredytu, bowiem w takiej sytuacji nie mogą się wspólnie zadłużać. W takiej sytuacji każdemu z małżonków osobno ciężej będzie uzyskać zdolność kredytową. Przy rozdzielności majątkowej między małżonkami mogą też powstawać ewentualne spory na tle zaspokajania bieżących potrzeb rodziny, gdy np. jeden z nich nie będzie przeznaczał na to żadnej części swoich dochodów, a wydawać je będzie wyłącznie na osobiste przyjemności.

Rozdzielność majątkowa a wspólność – porównanie

Jak zostało wyżej wskazane, oba omówione ustroje małżeńskie majątkowe mają zarówno wady jak i zalety.

Wybór odpowiedniego dla nas rozwiązania zależy od wielu indywidualnych czynników, przede wszystkim takich jak to czy jedna ze stron małżeństwa prowadzi działalność gospodarczą (w takim wypadku rozdzielność będzie bezpieczniejszym wyborem), czy małżonkowie chcą wspólnie zaciągnąć kredyt na kupno nieruchomości (tutaj z kolei lepiej sprawdzi się wspólność majątkowa) itp.

Rozdzielność majątkowa w razie ewentualnego rozwodu ułatwi wiele spraw, ponieważ co do zasady nie trzeba będzie prowadzić oddzielnej sprawy o podział majątku wspólnego, która niejednokrotnie trwa miesiącami, a nawet latami, jest kosztowna i bardzo często funduje stronom postępowania wiele nerwów i stresu. W razie popadnięcia naszego małżonka w długi, rozdzielność majątkowa gwarantuje nam o wiele większe bezpieczeństwo finansowe.

Na koniec warto jednak dodać, że żadne z omówionych rozwiązań nie jest oczywiście „ na zawsze”. Zależnie od woli małżonków, ustawodawca przewidział możliwość zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, także już w trakcie trwania małżeństwa. Zgodnie z art. 47 k.r.i.o. małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Co więcej, umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. Należy także pamiętać, że w razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Podsumowując, rozdzielność majątkowa niewątpliwie jest rozwiązaniem posiadającym wiele zalet i ułatwiającym rozliczenia z małżonkiem w razie ewentualnego rozejścia się i rozwodu. W razie zmiany zdania w trakcie trwania związku, pamiętać należy, że ustrój majątkowy małżeński zawsze może być zmieniony naszą umową. Jeżeli natomiast nie mamy pewności co do najlepszej formy ustroju w naszej sytuacji, zalecamy zwrócenie się do profesjonalnego, doświadczonego w sprawach małżeńskich pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże podjąć odpowiednią decyzję.